Karcinom pluća najčešći maligni tumor sa najvećom smrtnošću

O karcinomu pluća

Karcinom pluća je najčešći maligni tumor sa najvećom smrtnošću među svim malignim tumorima. Kod muškaraca predstavlja najčešći maligni tumor i vodeći uzrok smrti, dok se kod žena nalazi na četvrtom mestu, ali predstavlja drugi vodeći uzrok smrti, odmah po karcinomu dojke.

Od karcinoma pluća umire više ljudi nego od karcinoma dojke, debelog creva i prostate zajedno. Godišnje se u svetu registruje nešto manje od 2 miliona ljudi sa novootkrivenih slučajeva, što predstavlja oko 13% svih novootkrivenih slučajeva karcinoma u svetu.

Faktori rizika

Prema današnjim saznanjima, pušenje cigareta predstavlja glavni faktor rizika za nastanak karcinoma pluća. U velikom broju studija je ustanovljeno da pušači imaju 15 do 30 puta veći rizik za nastanak karcinoma pluća u poređenju sa nepušačima. Kumulativni rizik za nastanak karcinoma pluća srazmeran je sa dužinom pušačkog staža i brojem popušenih cigareta.

Životna sredina tj. aerozagađenje u istoj, ima značajnu ulogu u nastanku raka pluća, što je povezano sa stalnom tendencijom porasta organskih i neorganskih materija u atmosferi. Takođe, neka zanimanja nose povećan rizik.

Klasifikacija

Karcinom pluća se može javiti u svim životnim dobima, a najčešće u šestoj i sedmoj deceniji života. Kod mlađih od 30 godina izuzetno redak. Jedan od najvećih problema u lečenju raka pluća je to što se najčešće otkriva u kasnom i već uznapredovalom stadijumu bolesti, kada su mogućnosti lečenja ograničene, a prognoza loša.

Na karcinom pluća treba posumnjati kada se otkrije tumorska senka na standardnoj radiografiji grudnog koša i/ili pojavom novih ili pogoršavanjem postojećih kliničkih manifestacija postojećeg oboljenja pluća.

Karcinom pluća se deli na dva osnovna tipa:

• Nesitnoćelijski karcinom pluća (non-small cell lung cancer - NSCLC), zastupljen u 85% obolelih

• Sitnoćelijski-mikrocelularni karcinom pluća (small cell lung cancer - SCLC), zastupljen u 13% obolelih

Simptomi i znaci

Simptomi i znaci bolesti zavise od lokalizacije i veličine primarnog tumora, od postojanja metastatskih promena, njihove lokalizacije i veličine, i eventualno prisutnog paraneoplastičnog sindroma. Prvi simptomi bolesti najčešće ne znače i početak bolesti. U trenutku kada se pojave, karcinom je najčešće već proširen izvan pluća na okolne strukture i/ili udaljene organe.

• Uporni kašalj, ili promena karaktera već postojećeg, hroničnog kašlja

• Otežano disanje (dispnea)

• Iskašljavanje sukrvičavog ili krvavog ispljuvka (hemoptizija)

• Bol u grudima pri kašljanju ili dubokom disanju

• Upala pluća koja ne prolazi ni posle terapije ili uporne, ponavljane upale pluća iste lokalizacije

• Gubitak apetita i telesne težine

NAPOMENA! Neki od ovih simptoma su prisutni i u sklopu drugih oboljenja. Pa tako, dispnea može biti povezana sa pridruženim bolestima pluća ili kardiovaskularnim bolestima kao što su hronična opstruktivna bolest pluća, bolesti intersticijuma i kardiomiopatija.

Dijagnostika

Prva dijagnostička procedura kod sumnje na tumor pluća je posteroanteriorni (PA) i lateralni (profilni) rendgenski snimak grudnog koša. Na njemu se mogu uočiti: veličina tumora i njegova lokalizacija, postojanje pridružene atelektaze, pneumonitis, kontakt sa zidom grudnog koša, medijastinumom ili hilusom, pleuralni izlivi. Najveći broj asimptomatskih bolesnika se otkriva PA snimkom grudnog koša.

U nastavku dijagnostičkog postupka koristi se CT grudnog koša koji je senzitivnija metoda za procenu bolesti u odnosu na standardnu radiografiju. MRI se koristi za procenu zahvaćenosti zida grudnog koša i kičmenog stuba gde je nešto superiornija u odnosu na CT. PET-CT je neinvazivna dijagnostička metoda koja se sve više koristi u određivanju stadijuma karcinoma pluća.

Dijagnozu karcinoma pluća neophodno je potvrditi citološki ili patohistološki, što zahteva:

• VATS biopsija pluća - minimalno-invazivna metoda za dobijanje uzorka

• Bronhoskopija - endoskopska metoda za direktnu eksploraciju dela traheobronhijalnog stabla.

• Iglena biopsija pluća

Lečenje

Način lečenja zavisi od tipa karcinoma, njegove pozicije, faze razvoja bolesti i opšteg stanja pacijenta. Sprovodi se operacijom, radioterapijom i hemioterapijom. Operacijom se odstranjuje deo pluća zahvaćen karcinomom (nesitnoćelijski), ali ukoliko je moguće da ostatak pluća vrši svoju ulogu bez problema.

Drugi uslov za operaciju karcinoma pluća je da se bolest nije raširila izvan pluća. U nekim slučajevima moguće je operativno ukloniti jedno celo plućno tkivo, pri čemu pacijent nema nikakvih problema kasnije sa disanjem. Takođe, moguće je uklanjanje samo jednog režnja plućnog krila ili samo jednog manjeg dela.

Šta se dešava nakon operacije?

U zavisnosti od operacije i opšteg stanja pacijenta, zadržavanje u bolnici je 7-10 dana. Rana se drenira uz pomoć cevčica koje se postavljaju tokom operacije i uklanjaju nakon nekoliko dana. Dužina oporavka nakon operacije je individualna, i iznosi najčešće nekoliko nedelja. Za to vreme, pacijent dobija lekove koje ćemu smanjiti tegobe.

Fiziotrapeut će pacijentu pokazati vežbe disanja koje će praktikovati u bolnici, kao i nakon odlaska kući. Plivanje i šetnja su vežbe koje se preporučuju svim pacijentima nakon operacije pluća.

Kontrole će se obavljati na 2-3 meseca.